در این مقاله می خواهیم محل تشکیل سنگ گرانیت و عناصر و موادی که آنرا تشکیل می دهند را برای شما بگوییم، ولی قبل از آن بگذارید تا یک توضیح مختصر در مورد این سنگ به شما ارائه دهیم و شما را بیشتر با این سنگ آشنا کنیم. پس با سنگبری معنوی مشهد همراه باشید.
سنگ گرانیت چیست و کجا تشکیل می شود.
کلمه ی گرانیت از "گرانوم" ریشه گرفته و معمولا از کواتز، میکا، فلدسپات تشکیل شده است. همانطور که از اسم این سنگ پیداست، بافت این سنگ به صورت دانه دانه ای است که این دانه ها ممکن است گاهی به صورت میکرواسکوپی باشند و گاهی ابعاد آنها به حتی به چند سانتی متر و چند متر هم برسد. این سنگ معمولا در پوسته ی کره زمین و در اثر سرد شدن مواد مذاب بوجود می آید، ولی روند سرد شدن این سنگ ها آرام بوده و به همین دلیل ما در بافت دانه دانه ی آنها یک دستی خاصی می بینیم و مانند سایر سنگ های آتشفشانی آنها را به صورت اسفنجی نمی بینیم.
به عنوان مثال سنگ گرانیت مروارید مشهد دارای کانی میکای سیاه و ارتوز های گل رنگی است. گرانیت های ایران در آذربایجان، همدان و کوه های فلات مرکزی ایران و استان سیستان بلوچستان و غرب ایران یافت می شود و تا حدودی می توان گفت ایران یکی از کشور های دارای سنگ گرانیت است.
تیپ های سنگ های گرانیت
در کل سنگ های گرانیت در سه دسته یا تیپ مشاهده و دسته بندی می شوند.
- سنگ های گرانیت که حدود دو ملیون سال پیش تشکیل شده اند که به آن زمان، دوران قبل از زمین شناسی می گویند تشکیل شده اند. این سنگ ها چون در زمان کوهزایی کره زمین تشکیل شده اند قابل استفاده به عنوان سنگ تزئینی نیستند.
- باتولیت هایی که در وسط رشته کوها قرار دارند که یکی از نمونه های آن در ایران، گرانیت "به سن ائوسن" در سمنان است.
- توده های کوچک نفوذی مانند گرانیت های شرق تهران به نام گرانیت قصر فیروزه
در اصل گرانیت هایی که برای کار ساختمان به کار می روند و از نظر زیبایی دارای ارزش هستند مربوط به دوران مزوزوئیک وسنوزوئیک در زمین شناسی هستند.
از آنجایی که سنگ های گرانیت بسته به زمان و شرایط و مکان تشکیل آنها ظاهرشان با هم فرق دارد، رنگ اصلی که برای ان در نظر می گیرند رنگ خمیره آن یا به عبارت دیگر رنگ اکثریت عناصر آن است.
گرانیت ها از چه عناصری تشکیل شده اند؟
ترکیب شیمیایی گرانیت ها بیشتر شامل سیلیسیوم و آلومنیوم است که این دو عنصر تقریبا 85 درصد ترکیبات گرانیت ها را میسازند و 15 درصد بقیه را عناصری مانند:تیتان، آهن، کلسیم، منیزیم، سدیم و پتاسیم تشکیل می دهند.
کانی های اصلی تشکیل دهنده گرانیت
گرانیت از کانی های اصلی تشکیل می شود که عبارتند از: کوارتز،پلاژیوکلاز، فلدسپات پتاسیک و بقیه کانی های تیره رنگ. میزان این کانی ها در گرانیت نام سنگ گرانیت را مشخص می کند. همچنین گاهی در سنگ های گرانیت کانی های دیگری مانند: پیریت، هماتیت، مانیتیت و ایلمنیت مشاهده می شود.
در ادامه گرانیت هایی که به دلیل وجود درصد بیشتر یا کمتری از کانی ها با نام های دیگری مشخص شده اند را برای شما توضیح خواهیم داد:
آپلیت: این نوع گرانیت صرفاً از کواتز و فلدسپات تشکیل شده است و احتمال دارد که مقدار خیلی کمی از کانی های مافیک باشد، بافت این سنگ گرانیتی را آپیلیتی می گویند.
سنگ گرانیت پگماتیتی: این نوع گرانیت دارای بافت دانه درشت است.
سنگ گرانیت گرانوفیر: این نوع سنگ گرانیتی دارای دانه های ریزی از بلورهایی که از جنس کواتز و فلداسپات هستند که این دانه های ریز درون هم رشد کرده اند و این نوع گرانیت را تشکیل داده اند.
البته لازم است بگوییم که بعضی از گرانیت ها ممکن است از کانی های فلزی مثل: جیوه، منگنز، مگنتیت، مس، طلا و نقره است.
بافت سنگ های گرانیتی چگونه است؟
همانطور که قبلا هم گفتیم بافت گرانیت ها به صورت دانه ای است و این دانه ها از متوسط تا درشت در سطح سنگ گرانیت پخش شده اند و معمولا به صورت نیمه شکل دار به چشم می آیند. (یعنی به صورت یک حاله از وجود داشتن و محو بودند به نظر می رسند). در گرانیت هایی که آنها را دارای بافت پورفیریک می نامند دانه های درشت از بلور های فلدسپات پتاسیم دیده می شود.
همچنین در بعضی از گرانیت ها، کانی های بسیار ریز مانند آپاتیت و اسفن در اندازه های بسیار ریزی دیده می شوند.
البته برای بافت گرانیت ها دسته بندی دیگری هم وجود دارد که آنها را بلوکی، توده ای و قلوه ای می نامند همچنین یکی از بافت های بسیار رایج در گرانیت ها بافت گرانولار که این نوع بافت را به صورت دانه های ریز تا دانه های درشت می توان در سرامیک ها دید.
همچنین می توانید انواع سنگ گرانیت که در ایران یافت می شود را در مقاله انواع سنگ گرانیت مطالعه کنید.
